Doç. Dr. Atıl Bişgin: Gelecekte, multi-omik yaklaşımlar daha da gelişecektir

Fikir Liderleri Dergisi’nin Mart sayısında Pathern Laboratuvarları’ndan Doç. Dr. Atıl Bişgin konuğumuz oldu ve sorduğumuz sorulara verdiği cevaplarla, son yıllarda yaşanan bilimsel ve teknolojik gelişmelerin kanser hastalıklarının tanı ve tedavisinde yarattığı dönüşümü tıbbi genetik gözüyle ortaya koydu.

“Genetiğin sağlık uygulamalarında rutine girmesiyle birlikte, hastalığın erken aşamalarda belirlenmesi, daha doğru teşhis konulması ve kişiselleştirilmiş tedavi yaklaşımlarının uygulanması mümkün hâle gelmiştir.”

Onkoloji Alanında
Genetik Tanı ve Ötesi 

Doç. Dr. Atıl Bişgin
Tıbbi Genetik
Pathern Laboratuvarları, İstanbul
VariantGen Genetik Tanı Tedavi ve Sağlık Hizmetleri Merkezi, Adana

BİRDEN FAZLA UZMANLIK ALANININ BİR ARAYA GELEREK İŞ BİRLİĞİ YAPMASI, SAĞLIK ALANINDA DEVRİM YARATMA POTANSİYELİNE SAHİPTİR. GELECEKTE, BU TÜR MULTİDİSİPLİNER YAKLAŞIMLAR DAHA DA YAYGINLAŞACAK, HASTALIKLARIN ÖNLENMESİNDEN TEDAVİSİNE KADAR TÜM SÜREÇLERDE DAHA ETKİLİ STRATEJİLER GELİŞTİRİLECEKTİR. SAĞLIK HİZMETLERİNİN KALİTESİNİ ARTIRAN VE GÜÇLÜ BİR SİNERJİ YARATAN BU YAKLAŞIM, HASTALARIMIZA EN İYİ HİZMETİ SUNMA VİZYONUMUZUN TEMEL TAŞIDIR.

Kanser tedavisinde son yıllarda yaşanan teknolojik ve bilimsel gelişmeler, genetik bakış açısıyla hastalığın teşhis ve tedavisinde nasıl bir dönüşüm yarattı?

Kanser, dünya genelinde hâlâ en yaygın ve en ciddi sağlık sorunlarından biridir. Ancak tıptaki hızlı gelişmeler, özellikle yeni tanı teknolojileri, bu zorluğun üstesinden gelmede büyük umut vaat etmektedir. Genetiğin sağlık uygulamalarında rutine girmesiyle birlikte, hastalığın erken aşamalarda belirlenmesi, daha doğru teşhis konulması ve kişiselleştirilmiş tedavi yaklaşımlarının uygulanması mümkün hâle gelmiştir. Güncel genetik yaklaşımlar, hastaların yaşam sürelerini uzatırken yaşam kalitelerini de artırmaktadır. Bu nedenle, sürekli gelişen bu alanda güncel gelişmeleri takip etmek, hastalara en doğru ve en iyi hizmeti erişilebilir şekilde sunmak bir zorunluluk hâline gelmiştir.

Bu bahsedilen genetik teknolojilerin kanser hastaları için önemini kısa başlıklar halinde açabilir misiniz?

✅ Erken ve Doğru Teşhis
Hayat kurtaran en önemli adım, hızlı, doğru ve erken teşhis imkânı sunmasıdır. Gelişmiş teknolojiler ile biyobelirteç analizleri, likit biyopsi ve dolaşımdaki tümör DNA’sı veya hücresi gibi yenilikler sayesinde hastalar daha erken ve etkili tedavi alabilmektedir.

✅ Kişiselleştirilmiş Tedavi
Hassas tıp uygulamalarıyla her hastaya özel yaklaşımlar geliştirilebilmektedir. Genetik analizler, tümörlerin biyolojik özelliklerini ortaya koyarak hastaya özel tedavi planlarının oluşturulmasını sağlar. Örneğin, belirli gen mutasyonlarına sahip kanserler için hedefe yönelik tedavi seçenekleri sunulmaktadır. Bu durum, tedavi sürecinin etkinliğini artırırken yan etkileri de azaltmaktadır.

✅ Tedavi Sürecinin Takibi
Kanser tedavisinin etkinliği, likit biyopsi gibi yenilikçi yaklaşımlar ve yeni nesil dizileme ya da en hassas yöntemlerden biri olan dijital PCR sistemleriyle takip edilebilmektedir. Bu sayede, hastalığın seyri değerlendirilebilir ve tedavi sürecinde gerekli değişiklikler zamanında yapılabilmektedir.

✅ Genetik Danışmanlık ve Psiko-Sosyal Destek
Hastalara ve ailelerine genetik danışmanlık sağlanarak psiko-sosyal destek sunulabilmektedir. Unutulmamalıdır ki erken tanı ve doğru bilgi, hastaların kaygılarını azaltarak tedavi sürecine daha olumlu bir şekilde yaklaşmalarını sağlar.

Tüm bu gelişmelerin sonucunda, hastalar ve aileleri geleceğe daha büyük bir umutla bakabilmektedir.

ŞU UNUTULMAMALIDIR Kİ; SAĞLIKLI BİR YAŞAM İÇİN BİRLİKTE DAHA GÜÇLÜYÜZ! PATOLOJİ, HASTALIKLARIN TANISINI KOYMAK İÇİN DOKU VE HÜCRE ÖRNEKLERİNİ İNCELERKEN; TIBBİ GENETİK, HASTALIKLARI VE BİREYSEL GENETİK YAPIYI ANALİZ ETMEKTEDİR. BU İKİ ALANIN İŞ BİRLİĞİ, HASTALARIN DAHA DOĞRU VE KAPSAMLI BİR ŞEKİLDE DEĞERLENDİRİLMESİNİ SAĞLAMAKTADIR.

Tıbbi genetik alanında çalışan bir hekim olarak, hem bir patoloji laboratuvarı hem de bir genetik hastalıklar değerlendirme merkezi girişiminiz var, farklı disiplinler arasındaki iş birliğinin önemi nedir?

Şu unutulmamalıdır ki; sağlıklı bir yaşam için birlikte daha güçlüyüz! Patoloji, hastalıkların tanısını koymak için doku ve hücre örneklerini incelerken; tıbbi genetik, hastalıkları ve bireysel genetik yapıyı analiz etmektedir. Bu iki alanın iş birliği, hastaların daha doğru ve kapsamlı bir şekilde değerlendirilmesini sağlamaktadır.

Onkoloji alanında, bireylerin genetik yatkınlıklarının belirlenmesi kritik öneme sahiptir. Örneğin, meme kanseri tanısı alan bir hastada BRCA1 ve BRCA2 genlerinin analizi, hem hastanın tedavi sürecine katkı sağlamakta hem de tüm ailenin sağlık yönetiminde yol gösterici olmaktadır. Ancak, bu tür analizler tek başına yeterli değildir; mutlaka patolojik değerlendirme ve moleküler patolojik analizler gibi çok geniş bir çerçevede hastaya yaklaşım gerekmektedir.

Bu süreçte iş birliği yaptığımız en önemli diğer uzmanlar ise tıbbi onkologlar ve onkolojik cerrahlardır. Hastaların yönetimi için hayati önem taşıyan bu iş birliği sayesinde, laboratuvar tarafında bizler test sonuçlarını zamanında ve doğru şekilde sağlarken, onkologlar da bu verileri kullanarak hastaların tedavi süreçlerini yönlendirebilmektedir. Böylece iyi bir iletişimle yanlış anlamalar önlenmekte, hastalar için vakit kayıpları en aza indirilmekte ve tedavi planları hızla uygulanabilmektedir.

GELECEKTE, YAPAY ZEKA VE MAKİNE ÖĞRENİMİ GİBİ TEKNOLOJİLERİN KULLANIMI, MEVCUT VERİLERİMİZİN TAMAMININ BİR ARADA İŞLENMESİNİ VE YORUMLANMASINI KOLAYLAŞTIRACAKTIR. BU SAYEDE, LABORATUVAR VE KLİNİK UZMANLAR ARASINDAKİ İLETİŞİM GÜÇLENECEK, BİLGİ AKIŞI HIZLANACAK VE HASTALARIN TEDAVİLERİ DAHA ETKİLİ BİR ŞEKİLDE YÖNETİLEBİLECEKTİR.

Bu iş birliği hastalara ne gibi avantajlar sağlamaktadır?

Hastalar, daha hızlı ve doğru bir tanı almanın yanı sıra, kişiselleştirilmiş tedavi seçeneklerine erişim fırsatı bulmaktadır. Ayrıca, daha kapsamlı bir değerlendirmeye tabi tutularak en uygun tedavi planı oluşturulmaktadır. Bu da tedavi süreçlerinde daha başarılı sonuçlar elde edilmesine yardımcı olmaktadır.

Bu iş birliği gelecekte sağlık alanında ne gibi fırsatlar sunuyor?

Birden fazla uzmanlık alanının bir araya gelerek iş birliği yapması, sağlık alanında devrim yaratma potansiyeline sahiptir. Gelecekte, bu tür multidisipliner yaklaşımlar daha da yaygınlaşacak, hastalıkların önlenmesinden tedavisine kadar tüm süreçlerde daha etkili stratejiler geliştirilecektir. Sağlık hizmetlerinin kalitesini artıran ve güçlü bir sinerji yaratan bu yaklaşım, hastalarımıza en iyi hizmeti sunma vizyonumuzun temel taşıdır.

Peki, bir genetik uzmanı olarak gelecek için öngörünüz nedir?

Gelecekte, multi-omik dediğimiz çok yönlü ve sadece klinik ile hekim temelli olmayan, farklı bilim alanlarının bir arada olduğu yaklaşımlar daha da gelişecektir. Daha kapsamlı ve entegre bir veri analizi sayesinde tıp alanına yeni bir yön çizileceğini söyleyebilirim. Bizler, günümüz teknolojilerinin sunduğu imkânları en hızlı şekilde hizmete sunarak kendimizi sürekli geliştiriyoruz. Ekip olarak, sahip olduğumuz bilgi birikimi ve tecrübeyi klinik pratiğe en iyi şekilde aktarmayı hedefliyoruz.

Gelecekte, yapay zeka ve makine öğrenimi gibi teknolojilerin kullanımı, mevcut verilerimizin tamamının bir arada işlenmesini ve yorumlanmasını kolaylaştıracaktır. Bu sayede, laboratuvar ve klinik uzmanlar arasındaki iletişim güçlenecek, bilgi akışı hızlanacak ve hastaların tedavileri daha etkili bir şekilde yönetilebilecektir. ⭐️